Η αιφνίδια απόφαση του ΟΠΕΚ+ να προχωρήσει σε μείωση της ημερήσιας παραγωγής πετρελαίου, προκάλεσε αναταραχή στις αγορές και ταυτόχρονα θεωρήθηκε ως μία ακόμη «προδοσία» της Σ. Αραβίας προς τις ΗΠΑ.
Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν δοκιμαστεί αρκετά τα τελευταία χρόνια. Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Bloomberg, ξεκίνησαν πριν από 70 χρόνια και είχαν ως βάση μία συναλλαγή: Οι ΗΠΑ εγγυήθηκαν την ασφάλεια των Σαουδάραβων ηγεμόνων και η Σ. Αραβία εγγυήθηκε ότι η Ουάσιγκτον θα έχει πρόσβαση στα τεράστια πετρελαϊκά αποθέματα.
Η συμμαχία αυτή έχει αντιμετωπίσει αρκετές δυσκολίες και συγκρούσεις τα τελευταία χρόνια, όμως, το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είναι, εδώ και μεγάλο διάστημα, όχι μόνο παραγωγός αλλά και εξαγωγέας πετρελαίου αφαιρεί ένα μέρος της εξίσωσης και οι Σαουδάραβες δεν είναι τόσο βέβαιοι, πλέον, ότι η Ουάσιγκτον θα συνεχίσει να εγγυάται την ασφάλεια του καθεστώτος της χώρας.
Η ένταση οφείλεται στην πορεία της τιμής πετρελαίου. Περιορίζοντας την παραγωγή, η Σαουδική Αραβία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αργού πετρελαίου στον κόσμο, διατήρησε τις τιμές σε υψηλά επίπεδα, συμβάλλοντας στον πληθωρισμό σε όλο τον κόσμο. Στις αρχές Απριλίου, ο ΟΠΕΚ υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας ανακοίνωσε μια αιφνιδιαστική μείωση της παραγωγής κατά περισσότερο από 1 εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως. Όταν ο ΟΠΕΚ ανακοίνωσε τον Οκτώβριο τη μεγαλύτερη μείωση της παραγωγής από το 2020, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν αντιμετώπισε την κίνηση αυτή ως προδοσία από τους Σαουδάραβες και απείλησε με απροσδιόριστες συνέπειες.
Η «προδοσία»
Ελπίζοντας, εν μέρει, να εξασφαλίσει μια χαλάρωση των τιμών του πετρελαίου, ο Μπάιντεν είχε αντιστρέψει την πολιτική του να αποφεύγει συνάντηση με τον de facto ηγέτη του βασιλείου, τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, μετά και τη δολοφονία του 2018 από Σαουδάραβες πράκτορες του αρθρογράφου της Washington Post Τζαμάλ Κασόγκι. Οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο πρίγκιπας ενέκρινε την επιχείρηση για τη δολοφονία του Κασόγκι, επικριτή της κυβέρνησης του βασιλείου, με τον Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν να έχει αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη, ενώ αποδέχθηκε τη συμβολική ευθύνη ως ανεπίσημος κυβερνήτης της χώρας.
Όσο ήταν υποψήφιος για την προεδρία το 2019, ο Μπάιντεν είχε δεσμευτεί να αντιμετωπίσει τη Σαουδική Αραβία ως «παρία» για τη δολοφονία, και ενώ δεν προχώρησε τόσο μακριά όταν ανέλαβε το αξίωμα, αρχικά αρνήθηκε κάθε επαφή με τον πρίγκιπα Μοχάμεντ. Αλλά με τις τιμές του πετρελαίου να εκτοξεύονται λόγω του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, τον Ιούλιο του 2022 ο Μπάιντεν άλλαξε στάση και συναντήθηκε τελικά μαζί του.
Η ενεργειακή ανεξαρτησία των ΗΠΑ
Η έκρηξη ανάπτυξης του σχιστολιθικού (shale) πετρελαίου έχει καταστήσει τις ΗΠΑ τον μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου στον κόσμο και συνεπώς λιγότερο εξαρτημένες από τις ξένες προμήθειες. Για το αργό πετρέλαιο που εισάγουν, ο Καναδάς και όχι η Μέση Ανατολή είναι πλέον η κύρια πηγή. Αλλά όπως έδειξε το ταξίδι του Μπάιντεν, η Σαουδική Αραβία έχει σημαντική επιρροή στην τιμή του πετρελαίου ως ο μεγαλύτερος παραγωγός εντός του ΟΠΕΚ, ο οποίος αντλεί περίπου το 60% του διεθνώς διακινούμενου αργού.
Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι παραπονιούνται ότι οι ΗΠΑ έχουν γίνει «ένας αναξιόπιστος προστάτης». Αναφέρουν την αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν το 2021 που προκάλεσε την πτώση της κυβέρνησής του και, μια δεκαετία νωρίτερα, την απόσυρση της υποστήριξης του συμμάχου των ΗΠΑ Χόσνι Μουμπάρακ κατά τη διάρκεια εκτεταμένων διαδηλώσεων που οδήγησαν στην πτώση του Αιγύπτιου προέδρου. Στηλιτεύουν αυτό που αποκαλούν «απεμπλοκή» των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή, υποστηρίζοντας ότι η Ουάσιγκτον έχει κάνει πολύ λίγα για να περιορίσει την επεκτεινόμενη επιρροή του Ιράν, του αντιπάλου της Σαουδικής Αραβίας για περιφερειακή κυριαρχία. Τον Μάρτιο, οι Σαουδάραβες και οι Ιρανοί συμφώνησαν να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές τους σχέσεις, οι οποίες είχαν διακοπεί το 2016, σε μια συμφωνία με τη μεσολάβηση της Κίνας, με την οποία το βασίλειο έχει έρθει πιο κοντά.
Το ιστορικό της συμμαχίας
Το 1945, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούσβελτ και ο ιδρυτής της Σαουδικής Αραβίας βασιλιάς Αμπντουλαζίζ ιμπν Σαούντ πραγματοποίησαν μια ιστορική συνάντηση. Ενώ διαφωνούσαν έντονα σε ένα σημείο - ο Αμερικανός υποστήριζε την ίδρυση του Ισραήλ και ο βασιλιάς ήταν αντίθετος - έθεσαν ωστόσο τις βάσεις για τη συμφωνία «ασφάλεια έναντι πετρελαίου». Με την πάροδο των ετών οι ΗΠΑ εξέφρασαν «παράπονα», αλλά όχι έντονα, για τους περιορισμούς των πολιτικών δικαιωμάτων και την άνιση μεταχείριση των γυναικών και των μειονοτικών σιιτών μουσουλμάνων στο βασίλειο. Το Ριάντ και η Ουάσιγκτον ήρθαν πιο κοντά μετά την ισλαμική επανάσταση του Ιράν το 1979, η οποία ανέτρεψε τον υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ μονάρχη. Οι αμερικανικές δυνάμεις βοήθησαν το 1990, όταν το Ιράκ εισέβαλε στο Κουβέιτ και απείλησε τη Σαουδική Αραβία.
Οι προηγούμενες κόντρες
Το 1973, η Σαουδική Αραβία ηγήθηκε ενός αραβικού μποϊκοτάζ πετρελαίου κατά των ΗΠΑ και άλλων χωρών που υποστήριξαν το Ισραήλ στον αραβοϊσραηλινό πόλεμο εκείνης της χρονιάς, συμβάλλοντας στην ύφεση που έπληξε στη Δύση. Οι σχέσεις έγιναν λιγότερο θετικές και πάλι το 2001, όταν έγινε σαφές ότι οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ ήταν σχεδιασμένες και κυρίως ενορχηστρωμένες από Σαουδάραβες υπηκόους. Τα τελευταία χρόνια, η εγκατάλειψη από τον πρίγκιπα Μοχάμεντ της συνήθους, προσεκτικής εξωτερικής πολιτικής του βασιλείου έχει καταστήσει τη Σαουδική Αραβία ενοχλητικό σύμμαχο για τις ΗΠΑ. Ξεκίνησε τον αποκλεισμό του Κατάρ, το οποίο φιλοξενεί τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στην περιοχή, και μια εκστρατεία βομβαρδισμών στην Υεμένη που σκότωσε χιλιάδες αμάχους. Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ, είχε καλές σχέσεις με τους Σαουδάραβες. Αντίθετα τερμάτισε την υποστήριξη των ΗΠΑ στις επιθετικές επιχειρήσεις της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών μεταφορών όπλων.
Οι πρόσθετες ανησυχίες των ΗΠΑ
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει δεσμευτεί να «επαναπροσδιορίσει» τις σχέσεις ΗΠΑ- Σ. Αραβίας, αλλά έχει λίγες καλές επιλογές. Αμερικανοί νομοθέτες έχουν ζητήσει την αναβίωση ενός νομοσχεδίου που ονομάζεται «Νόμος για την απαγόρευση των καρτέλ παραγωγής και εξαγωγής πετρελαίου», γνωστός ως NOPEC. Θα εξουσιοδοτούσε το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ να καταθέσει αντιμονοπωλιακή αγωγή κατά του ΟΠΕΚ, αν και δεν είναι σαφές πώς ένα αμερικανικό δικαστήριο θα μπορούσε να επιβάλει μια απόφαση κατά των μελών του καρτέλ. Άλλοι νομοθέτες έχουν προτείνει τον περιορισμό των αποστολών όπλων στους Σαουδάραβες. Και οι δύο αυτές επιλογές ενέχουν τον κίνδυνο κλιμάκωσης των εντάσεων με το βασίλειο.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
