Λονδίνο και Βρυξέλλες, μετά από 10 μήνες σκληρών διαπραγματεύσεων και ενώ πολλές φορές υπήρξε ο κίνδυνος για «no deal», κατάφεραν να συμφωνήσουν για τις εμπορικές σχέσεις που θα έχουν στη μετά Brexit εποχή που ξεκινά από την 1η Ιανουαρίου 2021. Η πρόεδρος της Κομισιόν δήλωσε πως είναι μια ισορροπημένη και δίκαιη συμφωνία που θα προστατεύσει τα συμφέροντα της ΕΕ. Η Βρετανία από την πλευρά της δηλώνει ικανοποίηση γιατί ανακτά ξανά τον έλεγχο των συνόρων, των νόμων και του εμπορίου της.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκανε λόγο για «δίκαιη και ισορροπημένη» συμφωνία έκανε λόγο η πρόεδρος της Κομισιόν. «Αξίζει να παλέψουμε για αυτήν τη συμφωνία. Έχουμε τώρα μια δίκαιη και ισορροπημένη συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα προστατεύσει τα συμφέροντά μας στην ΕΕ, θα διασφαλίσει θεμιτό ανταγωνισμό και θα παρέχει προβλεψιμότητα για τις αλιευτικές μας κοινότητες. Η Ευρώπη προχωρά τώρα» σημείωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η ανακοίνωση ότι οι διαπραγματευτές έχουν καταλήξει σε συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα προόδου για τη δημιουργία στενής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου σημείωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σάρλ Μισέλ και αφού ευχαρίστησε την πρόεδρο της Κομισιόν και τον επικεφαλής διαπραγματευτή Μισέλ Μπαρνιέ τόνισε οτι «για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας, η καλύτερη συμφωνία με τον γείτονα, φίλο και σύμμαχό μας είναι το καλύτερο αποτέλεσμα. Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ επέδειξε ενότητα και αποφασιστικότητα στις διαπραγματεύσεις της με το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα συνεχίσουμε να διατηρούμε την ίδια ενότητα».
Επισήμανε ότι «αυτές ήταν πολύ δύσκολες διαπραγματεύσεις, αλλά η διαδικασία δεν έχει τελειώσει. Τώρα είναι η ώρα για το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναλύσουν τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σε επίπεδο διαπραγματευτών, προτού δώσουν το πράσινο φως».
Όπως αναφέρει το BBC, πηγή της Ντάουνιγκ Στριτ ανέφερε χαρακτηριστικά πως «συμφωνία επετεύχθη», τονίζοντας πως «ανακτήσαμε τον έλεγχο των χρημάτων, των συνόρων, των νόμων, του εμπορίου και της αλιείας μας». Υπογράμμισε πως «η συμφωνία είναι καταπληκτικά νέα για τις οικογένειες και τις επιχειρήσεις σε κάθε τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου. Υπογράψαμε την πρώτη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που βασίζεται σε μηδενικούς δασμούς και μηδενικές ποσοστώσεις η οποία έχει επιτευχθεί ποτέ με την ΕΕ», ενώ πρόσθεσε πως «επιτύχαμε αυτή τη μεγάλη συμφωνία για ολόκληρο το ΗΒ σε χρόνο ρεκόρ, και υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, η οποία προστατεύει την ακεραιότητα της εσωτερικής αγοράς μας και τη θέση της Βόρειας Ιρλανδίας μέσα σε αυτήν».
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τις γενικές γραμμές της οικονομικής και εμπορικής εταιρικής σχέσης της με τη Βρετανία, με βάση τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα και η οποία ορίζει το πλαίσιο των μελλοντικών σχέσεων των δύο πλευρών από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Η συμφωνία διασφαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές χωρίς τελωνειακούς δασμούς, ούτε ποσοστώσεις, «για όλα τα αγαθά που συμμορφώνονται με τους κανόνες καταγωγής», κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε εμπορική συμφωνία. Οι επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου διατηρούν έτσι την πρόσβασή τους σε μια τεράστια ενιαία αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές σε μια αγορά 66 εκατομμυρίων Βρετανών καταναλωτών. Με τη διευθέτηση αυτή αποφεύγεται η διάσπαση στις αλυσίδες παραγωγής, που θα προκαλούσε πολλά προβλήματα σε ορισμένους τομείς, όπως στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Η Βρετανία και η ΕΕ δεσμεύονται να τηρήσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού «διατηρώντας τα υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές επιδοτήσεις». Στην περίπτωση που η μία από τις δύο πλευρές δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις της, δίνεται η δυνατότητα λήψης «διορθωτικών μέτρων», όπως είναι η επιβολή τελωνειακών δασμών.
Εάν κάποια πλευρά δεν τηρήσει τη συμφωνία, θα αναλάβει να εξετάσει το πρόβλημα ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών, όπως γίνεται στις περισσότερες εμπορικές συμφωνίες. Λόγω της κατηγορηματικής άρνησης του Λονδίνου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα έχει δικαίωμα παρέμβασης σε αυτή τη διαδικασία. Ένα «Κοινό Συμβούλιο» θα παρακολουθεί αν εφαρμόζεται και ερμηνεύεται ορθά η συνθήκη.
Η συμφωνία προβλέπει ότι οι Ευρωπαίοι αλιείς θα έχουν πρόσβαση στα βρετανικά νερά για μια μεταβατική περίοδο 5,5 ετών, μέχρι τον Ιούνιο του 2026.
Η συμφωνία εξασφαλίζει την αεροπορική, οδική και σιδηροδρομική σύνδεση των βρετανικών νησιών με την ηπειρωτική Ευρώπη, αλλά η Βρετανία θα απωλέσει ορισμένα από τα πλεονεκτήματά που απολάμβανε όταν ήταν μέλος της ενιαίας αγοράς. Ο στόχος είναι να μην υπονομευθούν τα δικαιώματα των επιβατών, των εργαζομένων αλλά και η ασφάλεια των μεταφορών.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της ΕΕ για την περίοδο 2021-27, όπως το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμβάλλει στον προϋπολογισμό τους.
Σε επίπεδο δικαστικής συνεργασίας, η συμφωνία καθορίζει «ένα νέο πλαίσιο» στην αστυνομική και δικαστική συνεργασία των δύο πλευρών, ιδίως για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού εγκλήματος. Η συνεργασία αυτή θα μπορεί να διακοπεί αν το Ηνωμένο Βασίλειο αναστείλει τη συμμετοχή του στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Για την εξωτερική πολιτική δεν υπήρξε συμφωνία, γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήθελε να διαπραγματευτεί αυτά τα ζητήματα.
Το ολονύκτιο θρίλερ μεταξύ των δυο πλευρών
Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά τα ξημερώματα, ώρα Ελλάδος, οι διαπραγματεύσεις των δύο πλευρών ξέφυγαν από το αδιέξοδο μετά τη σημαντική υποχώρηση της βρετανικής πλευράς στο ακανθώδες θέμα των αλιευτικών δικαιωμάτων, που απειλούσε να «εκτροχιάσει» τις συνομιλίες.
Οι διαπραγματευτικές ομάδες συνέχισαν να εργάζονται πυρετωδώς για να οριστικοποιήσουν τη διατύπωση της συμφωνίας, η οποία θα ολοκληρώσει επίσημα τον διαχωρισμό της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σχεδόν πέντε χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 2016. Βρετανός αξιωματούχος ανέφερε στο Bloomberg ότι ο πρωθυπουργός, Μπόρις Τζόνσον, ενημέρωσε τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου για την έκβαση της διαπραγμάτευσης σε έκτακτη τηλεδιάσκεψη αργά χθες το βράδυ.
Ο Τζόνσον και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρενέβησαν προσωπικά τις τελευταίες ημέρες στη διαπραγμάτευση με αλλεπάλληλες τηλεφωνικές συνομιλίες, σε μια ύστατη προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας πριν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρήσει από την ενιαία αγορά στο τέλος του μήνα.
Ευρωπαίος διπλωμάτης ανέφερε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έκανε παραχωρήσεις για την αλιεία τις τελευταίες ώρες των διαπραγματεύσεων, οι οποίες «ξεκλείδωσαν» τη συμφωνία. Σύμφωνα πηγές του Bloomberg, ο Τζόνσον έχει αποδεχθεί ότι το μερίδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα αλιεύματα στα ύδατα του Ηνωμένου Βασιλείου θα μειωθεί κατά 25% σε μια περίοδο 5,5 ετών, υποχωρώντας από την αρχική του θέση για μια μείωση κατά 80% μέσα σε μόλις τρία χρόνια.
Νωρίτερα, η βρετανική είχε υποχωρήσει από αυτή τη θέση που προκαλούσε έντονες αντιδράσεις της Ε.Ε., προτείνοντας μείωση 30% σε τρία χρόνια. Ούτε και αυτή η πρόταση είχε γίνει δεκτή από τις Βρυξέλλες και τελικά το Λονδίνο αναδιπλώθηκε, προτείνοντας τη μείωση κατά 25% σε 5,5 χρόνια, πρόταση που φαίνεται ότι γίνεται δεκτή.
Οι δυσκολίες στη μετά Brexit εποχή
Τις ημέρες που προηγήθηκαν, είχαν αρχίσει να εμφανίζονται οι πρώτες εικόνες του χάους που θα προκαλούσε μια έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. χωρίς εμπορική συμφωνία, καθώς το νότιο αγγλικό λιμάνι του Ντόβερ είχε κατακλυσθεί από πλήθος φορτηγών.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Θαλάσσιων Λιμένων (ESPO) είχε ανακοινώσει πως από την 1η Ιανουαρίου 2021, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που έχουν εμπορικές σχέσεις με την Βρετανία θα υπόκεινται σε συνοριακούς ελέγχους. Επίσης κάλεσε τις επιχειρήσεις που δεν είναι εξοικειωμένες με το εμπόριο σε τρίτες χώρες να προχωρήσουν στις απαραίτητες προετοιμασίες ώστε να μπορούν τα εμπορεύματά τους να περνούν στη Βρετανία.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε εγκρίνει σειρά από νομοθετικές προτάσεις που στόχευαν στην προετοιμασία του τομέα των μεταφορών για όλα τα πιθανά σενάρια που θα μπορούσαν να υπάρξουν από την 1η Ιανουαρίου. Σε αυτά περιλαμβανόταν η βασική αεροπορική σύνδεση μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ για 6 μήνες. Επίσης περιλαμβάνονταν ρυθμίσεις για την αεροπορική ασφάλεια και για τις οδικές εμπορικές μεταφορές, επίσης για 6 μήνες.
Ανακούφιση για τις ελληνικές επιχειρήσεις
Μεγάλη ανακούφιση για τους Έλληνες εξαγωγείς, καθώς διέτρεχαν τον κίνδυνο να βρεθούν αντιμέτωποι από την 1η Ιανουαρίου με εξαιρετικά επώδυνους δασμούς. Η επιβολή δασμών θα επηρέαζε σημαντικά αρκετές ισχυρές βιομηχανίες τροφίμων που έχουν εδραιώσει την παρουσία τους στη βρετανική αγορά, ενώ σε επίπεδο πρωτογενούς παραγωγής η βρετανική αγορά είναι επίσης σημαντική, με τις ελληνικές εξαγωγές να ξεπερνούν τα 150 εκατ. ευρώ.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις που διατηρούν εμπορικές σχέσεις με τη Βρετανία θα δέχονταν δεχθούν πλήγμα εξαιτίας των αλλαγών στους δασμούς, που θα επιβάρυναν προϊόντα όπως τα γαλακτοκομικά (κυρίως γιαούρτι) και το ελαιόλαδα. Αυτά τα προϊόντα θα γίνονταν ακριβότερα από τους δασμούς κατά 3-5%, χάνοντας μερίδιο στην αγορά.
Όπως είχε αναφέρει το Business Daily τον Μάιο, το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της ελληνικής πρεσβείας στο Λονδίνο είχε επισημάνει πως οι δασμοί που θα επιβληθούν στις βασικές κατηγορίες τροφίμων (γιαούρτι, φέτα, φρούτα, ελιές, ντομάτες, λαχανικά, ελαιόλαδο, προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας) θα έφθαναν ακόμη και το 18%. Δεν θα επιβάλλονταν δασμοί στα φάρμακα και στους κωδικούς πετρελαιοειδών, ενώ προβλεπόταν η επιβολή δασμού 4% στους χάλκινους σωλήνες και 12% σε όλες τις άλλες κατηγορίες ειδών, με εξαίρεση τα βρεφικά, στα οποία ο δασμός θα έφθανε το 10%.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
