Κλειδί η ιχνηλάτηση επαφών για την επιστροφή στην εργασία

«Σε αυτόν τον πόλεμο κατά του ιού, τελικά είμαστε όλοι στην ίδια πλευρά και όλοι έχουμε ένα ρόλο που μπορούμε να παίξουμε», είπε ο υπουργός Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, Ματ Χάνκοκ, καθώς έχει ξεκινήσει στη χώρα το νέο σύστημα «track and trace» (εντοπισμός κρουσμάτων - ιχνηλάτηση επαφών).

Έχοντας αυξήσει την ικανότητα επεξεργασίας τεστ σε 200.000 την ημέρα, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει γίνει η τελευταία χώρα που ειδοποιεί άτομα που ενδέχεται να είχαν έρθει σε επαφή με κάποιον που είχε μολυνθεί με το COVID-19. Όπως επισημαίνει το World Economic Forum, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) λέει ότι ο εντοπισμός και η ιχνηλάτηση μπορούν να διαδραματίσουν βασικό ρόλο για να επιστρέψουν οι άνθρωποι στη δουλειά.

Και από την Αυστρία έως τη Νότια Κορέα, υπάρχουν τώρα αρκετοί τρόποι για γίνει αυτό - από προγράμματα που βασίζονται σε εφαρμογές έως αστυνομικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, σε ορισμένες από τις πρώτες χώρες που έχουν χρησιμοποιήσει τον εντοπισμό και την ιχνηλάτηση, σημειώθηκαν αρκετά προβλήματα. Υπάρχουν επίσης ανησυχίες για τα δεδομένα που συλλέγονται από τις κυβερνήσεις και για την αποτελεσματικότητα της ύπαρξης τόσων - πολύ διαφορετικών – τρόπων εφαρμογής της διαδικασίας αυτής.

Πώς λειτουργεί η ανίχνευση επαφών

Πολλές χώρες έχουν αναπτύξει τις δικές τους λύσεις ιχνηλασιμότητας και έτσι υπάρχουν τώρα πολλά διαφορετικά μοντέλα. Το πιο πρόσφατο, στην Αγγλία, είναι ένα «χειροκίνητο» σύστημα. Άτομα στη χώρα με συμπτώματα του ιού μπορούν να ζητήσουν να περάσουν από τεστ και εάν το αποτέλεσμα είναι θετικό, τους ζητείται να συνδεθούν σε έναν ιστότοπο της Εθνικής Υπηρεσίας Υγείας ή να μιλήσουν με έναν ιχνηλάτη επαφών.

Στη συνέχεια, τους ζητείται να παράσχουν τα προσωπικά τους στοιχεία και τα στοιχεία των ατόμων με τα οποία ήρθαν πρόσφατα σε στενή επαφή. Αυτό περιλαμβάνει άτομα με τα οποία είχαν επαφή πρόσωπο με πρόσωπο σε απόσταση μικρότερη του ενός μέτρου, άτομα με τα οποία βρίσκονται εντός δύο μέτρων για περισσότερα από 15 λεπτά και άτομα με τα οποία έχουν ταξιδέψει με αυτοκίνητο ή αεροπλάνο. Οι επαφές που πιστεύεται ότι διατρέχουν κίνδυνο καλούνται να απομονωθούν οικειοθελώς για 14 ημέρες.

Άλλες χώρες - συμπεριλαμβανομένης της Νορβηγίας, της Ισλανδίας και της Αυστρίας - έχουν χρησιμοποιήσει εφαρμογές εντοπισμού. Η εφαρμογή της Αγγλίας εξακολουθεί να δοκιμάζεται. Ορισμένα κράτη έχουν ξεκινήσει βαθύτερα προγράμματα παρακολούθησης. Η Νότια Κορέα, για παράδειγμα, αξιοποιεί αρχεία παρακολούθησης κλειστού κυκλώματος  και πιστωτικών καρτών.

Αυξημένη εμπιστοσύνη

Η ανάλυση της ΔΟΕ διαπίστωσε ότι τα αποτελεσματικά μέτρα παρακολούθησης μπορούν να μειώσουν σημαντικά την οικονομική βλάβη των περιορισμών λόγω της COVID-19 - μειώνοντας τις χαμένες ώρες εργασίας έως και 50%. Αυτό συμβαίνει επειδή τέτοια μέτρα μπορούν να δώσουν στους εργαζομένους και τους εργοδότες την εμπιστοσύνη να αρχίσουν να επιστρέφουν στη δουλειά.

Η ΔΟΕ προειδοποιεί ότι μια χαμηλότερη ένταση παρακολούθησης και ανίχνευσης θα σημαίνει ότι τα έθνη θα χάσουν 7% περισσότερες ώρες από εκείνες με προγράμματα υψηλότερης έντασης. Η Ιαπωνία είναι ένα παράδειγμα ενός κράτους που έχει επικεντρώσει την προσέγγισή του στον ιό με αυτόν τον τρόπο, δίνοντας βάση στην ταχεία εξάλειψη μικρών εστιών μέσω της ανίχνευσης αντί των μαζικών τεστ. Πρόκειται για μία χώρα που έχει σημειώσει χαμηλότερο ποσοστό θανάτων σε σχέση με άλλες χώρες που χτυπήθηκαν από την πανδημία - αν και δεν είναι σαφές εάν συνέβαλαν και άλλοι παράγοντες - και τώρα ανοίγει ξανά την οικονομία της.

Λόγοι για προσοχή

Ωστόσο, υπάρχουν άλλα παραδείγματα χωρών που έχουν βιώσει αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων παρά τη χρήση μαζικών δοκιμών, εντοπισμού κρουσμάτων και ιχνηλάτησης επαφών.

Η Νότια Κορέα κέρδισε επαίνους για τον έλεγχο της εξάπλωσης του ιού, πρωτοπορώντας δοκιμαστικούς σταθμούς, αλλά τώρα αντιμετωπίζει μια νέα αύξηση – αρκετή για να αναβάλει το άνοιγμα περισσότερων από 800 σχολείων.

Η Σιγκαπούρη αντιμετώπισε ένα παρόμοιο μοτίβο, κερδίζοντας αρχικά επιδοκιμασίες για τους τον εντοπισμό κρουσμάτων μέσα σε δύο ώρες, αλλά στη συνέχεια είδε αύξηση στα ποσοστά των λοιμώξεων.  

Ανησυχίες για την προστασία προσωπικών δεδομένων

Μια άλλη δυσκολία που αντιμετώπισαν τέτοια προγράμματα είναι η προστασία της ιδιωτικής ζωής: πόσα δεδομένα πρέπει να μπορούν να συλλέγουν οι κυβερνήσεις;

Στη Γαλλία, μια εφαρμογή track and trace που αναμένεται να κυκλοφορήσει αυτή τη βδομάδα θα χρησιμοποιήσει το σήμα Bluetooth ενός κινητού τηλεφώνου για να διατηρήσει ένα αρχείο αυτών που ήταν κοντά. Ένα παρόμοιο σύστημα στο Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να ξεκινήσει αυτόν τον μήνα.

Εάν οι χρήστες της γαλλικής εφαρμογής είναι θετικοί για το COVID-19, θα σταλεί μια ειδοποίηση σε άτομα που βρίσκονται κοντά τους. Ωστόσο, παρόλο που δε θα συλλέγονται δεδομένα γεωγραφικής τοποθεσίας, η εφαρμογή πυροδότησε μια συζήτηση για το απόρρητο μεταξύ ορισμένων πολιτικών, επειδή οι αντιστοιχίσεις από την εφαρμογή θα γίνονται σε έναν κεντρικό υπολογιστή.

Η Apple και η Google λένε ότι έχουν τη λύση σε αυτό: ένα αποκεντρωμένο πρόγραμμα που πραγματοποιεί την αντιστοίχηση των επαφών στις συσκευές των ιδιοκτητών τους. Ωστόσο, πολλές χώρες φαίνεται να προτιμούν τα δικά τους συστήματα.

Αυτό εγείρει μια άλλη πιθανή ανησυχία: εάν κάθε χώρα έχει διαφορετικό σύστημα εντοπισμού και ιχνηλάτησης, μήπως γίνει πιο δύσκολο να συντονιστεί μια παγκόσμια απάντηση στην πανδημία;