Η τιμή του φυσικού αερίου έχει αποκλιμακωθεί σημαντικά σε σύγκριση με τα ιστορικά υψηλά που είχε αγγίξει το καλοκαίρι, χάρη τόσο στην αύξηση των προμηθειών LNG που βοήθησαν ώστε να γεμίσουν οι αποθήκες της Ευρώπης, όσο και στον ασυνήθιστα ζεστό για την εποχή καιρό, που μειώνει τη ζήτηση.
Όμως σε μία περίοδο όπως η τρέχουσα, με αρκετούς ασύμμετρους κινδύνους είναι πολύ δύσκολο κάποιος να παραμείνει απόλυτα αισιόδοξος και κυρίως σίγουρος ότι αυτή η πορεία θα συνεχιστεί. Όπως, μάλιστα, αναφέρει σε άρθρο του ο Economist υπάρχουν κάποια σενάρια, που πιθανώς να μοιάζουν αυτή τη στιγμή απίθανα, αλλά εάν λάβουν χώρα τότε τα δεδομένα και η εικόνα μπορεί να αλλάξει άρδην.
Σε συνεργασία με την εταιρεία Rystad Energy, ο Economist εξετάζει ορισμένα δεδομένα για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η αντιπαράθεση μεταξύ της Ρωσίας και της Ευρώπης:
- Το πρώτο σενάριο υποθέτει ότι δεν θα υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση. Ο κ. Πούτιν κρατά κλειστό τον Nord Stream, όπως κάνει από τον Αύγουστο, και η Ευρώπη επιβάλλει ένα χαλαρό ανώτατο όριο τιμών στο θαλάσσιο πετρέλαιο της Ρωσίας, όπως σχεδιάζει να κάνει. Υπό αυτό το σενάριο η Ευρώπη δεν θα έχει πρόβλημα, αν και θα πρέπει να υπάρξουν κάποιες δυσάρεστες εθελοντικές περικοπές στη βιομηχανική της παραγωγή. Η Ρωσία, από την πλευρά της, δύσκολα χάνει έσοδα από το πετρέλαιο, τον κύριο χρηματοδότη της.
- Στο επόμενο σενάριο, η Ρωσία κλιμακώνει τις επιθέσεις της: κλείνει έναν ακόμη αγωγό και δεν παραδίδει πλέον υγροποιημένο φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Η Δύση απαντά με αυστηροποίηση του ανώτατου ορίου τιμών. Η κατάσταση σοβαρεύει. Οι αποθήκες φυσικού αερίου της Ευρώπης φτάνουν σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα, ενώ ο λογαριασμός της για εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου εκτοξεύεται στα ύψη. Εν τω μεταξύ, τα έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου διατηρούνται σταθερά.
- Στο ακραίο σενάριο τα πράγματα γίνονται άσχημα. Η Ρωσία διακόπτει όλες τις εναπομείνασες προμήθειες φυσικού αερίου προς την Ευρώπη και καταφέρνει να διακόψει τους δύο κύριους συνδέσμους της Νορβηγίας με την ήπειρο. Η Δύση απαντά με την επιβολή κυρώσεων σε όποιον αγοράζει ή βοηθά στην αγορά ρωσικού πετρελαίου. Στο τέλος αυτού του πολέμου αντιποίνων, η Ευρώπη αντιμετωπίζει την καταστροφή, τα δελτία και την ύφεση. Οι απερίσκεπτες ενέργειες της Ρωσίας σημαίνουν ότι χάνει τους λίγους εναπομείναντες συμμάχους της -ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ δεν θα είναι και τόσο ευχαριστημένος με πετρέλαιο κοντά στα 200 δολάρια το βαρέλι- καθώς και ένα τεράστιο κομμάτι των εσόδων της από τις εξαγωγές ενέργειας.
Όπως σημειώνει ο Economist «το ενεργειακό μας πολεμικό παιχνίδι είναι ένα πείραμα σκέψης. Μια τέτοια αμοιβαία εξασφαλισμένη καταστροφή μάλλον δεν θα προκληθεί από τη Ρωσία. Αλλά ένα συμπέρασμα είναι σαφές: τα ταμεία της δεν θα αδειάσουν μέχρι η Δύση να χτυπήσει πολύ πιο σκληρά -και να υποστεί περισσότερο πόνο σε αντάλλαγμα».
Οι κινήσεις της Ευρώπης
Μέχρι σήμερα η Ευρώπη προκειμένου να αντιμετωπίσει με τον όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο την ενεργειακή κρίση έχει εξετάσει μία σειρά μέτρων. Μεταξύ αυτών τα σημαντικότερα είναι:
- Ανώτατο όριο τιμών φυσικού αερίου: Ως προσωρινό μέτρο, οι αξιωματούχοι της ΕΕ εξέτασαν το ενδεχόμενο να θέσουν ένα ευρύ ανώτατο όριο στις τιμές χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου για να μειώσουν το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά οι τεχνικές λεπτομέρειες είναι δύσκολες. Οποιοδήποτε τέτοιο βήμα θα πρέπει να αποφύγει την τόνωση της ζήτησης, την επιδότηση της ηλεκτρικής ενέργειας σε ξένους καταναλωτές ή την ασφυξία στις εισαγωγές. Οι επικριτές έχουν παροτρύνει την ΕΕ να είναι προσεκτική.
- Ιβηρικό μοντέλο: Μια παρόμοια βραχυπρόθεσμη λύση θα ήταν να περιοριστεί η τιμή του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, κάτι που η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν ήδη κάνει. Οι παραγωγοί φυσικού αερίου ανακτούν μέρος των χαμένων εσόδων τους μέσω μιας προσαύξησης στους λογαριασμούς των καταναλωτών. Το λεγόμενο "ιβηρικό μοντέλο" θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές χονδρικής σε όλη την Ευρώπη κατά 10% έως 35%, σύμφωνα με τη φινλανδική εταιρεία ενεργειακής τεχνολογίας Wartsila Oyj.
- Όρια εσόδων για τους παραγωγούς: Οι παραγωγοί που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο μπορούν να εξασφαλίσουν μεγάλα κέρδη πουλώντας ενέργεια που βασίζεται στο ακριβό φυσικό αέριο. Ένα ανώτατο όριο εσόδων - μια γρήγορη λύση - θα μπορούσε να περιορίσει αυτό το απρόσμενο κέρδος, ανακατευθύνοντας το πλεόνασμα για την αντιστάθμιση των λογαριασμών των νοικοκυριών. Η ΕΕ συμφώνησε να εφαρμόσει ένα τέτοιο ανώτατο όριο στα 180 ευρώ ανά μεγαβατώρα από τον Δεκέμβριο έως τον Ιούνιο του επόμενου έτους.
- Διαχωρισμός της αγοράς: Μακροπρόθεσμα, η Ευρώπη θα μπορούσε να χωρίσει τη χονδρική αγορά στα δύο, διατηρώντας το σημερινό σύστημα οριακής τιμολόγησης για τα ορυκτά καύσιμα και δημιουργώντας μια ξεχωριστή αγορά για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπου οι τιμές θα καθορίζονται κατά τη στιγμή της δημοπρασίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και δεν είναι πλέον μέλος της ΕΕ, έχει κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση μέσω του μηχανισμού Contracts for Difference, ο οποίος παρέχει σταθερά έσοδα στους καθαρούς παραγωγούς. Τα CfDs εμποδίζουν τα αιολικά πάρκα να αποκομίσουν τεράστια κέρδη από τις υψηλές τιμές που ορίζει το φυσικό αέριο, και τυχόν πλεονάζοντα κεφάλαια αποστέλλονται πίσω στους προμηθευτές για την επιδότηση των λογαριασμών των καταναλωτών.
- Τοπική τιμολόγηση: Όπως διεξάγεται με διαφορετικές μορφές στις Σκανδιναβικές χώρες και τις ΗΠΑ, η τοπική τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να εφαρμοστεί μακροπρόθεσμα για να αντικατοπτρίζει το κόστος των συμφορήσεων στη μεταφορά, αντί για μια ενιαία χονδρική τιμή σε ολόκληρη τη χώρα.
- Pay-as-Bid: Οι δημοπρασίες της αγοράς ενέργειας για την επόμενη ημέρα διεξάγονται επί του παρόντος "pay-as-cleared", όπου όλοι πληρώνονται την τιμή στην οποία ο ακριβότερος παραγωγός προσφέρει την παραγωγή ενέργειας. Αυτό θα μπορούσε να αλλάξει σε pay-as-bid, όπου οι τιμές θα είναι πιο κοντά στο αντίστοιχο κόστος παραγωγής κάθε παραγωγού. Αυτό σημαίνει ότι ένα αιολικό πάρκο θα πουλά στην ίδια αγορά με ένα εργοστάσιο φυσικού αερίου, μόνο που θα πουλά σε πολύ χαμηλότερη τιμή.
- Αδράνεια: Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι δεν χρειάζεται μακροπρόθεσμος επανασχεδιασμός της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, αφήνοντας περιθώριο για προσωρινές παρεμβάσεις. Υποστηρίζουν, δε, ότι η τρέχουσα προγραμματισμένη επιτάχυνση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σημαίνει ότι οι φθηνότερες πηγές ενέργειας θα καθορίζουν ολοένα και περισσότερο τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς θα κατασκευάζονται περισσότερες αιολικές και ηλιακές πηγές, εκτοπίζοντας τελικά σταδιακά το φυσικό αέριο.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
