Απάτες κατά επενδυτών και ξέπλυμα στο στόχαστρο της Επ. Κεφαλαιαγοράς

Συντονισμένες δράσεις και στοχευμένους ελέγχους κατά της παραπλάνησης και εξαπάτησης του επενδυτικού κοινού, της διακίνησης μαύρου χρήματος και για την καταστολή του οικονομικού εγκλήματος περιλαμβάνει το Επιχειρησιακό Σχέδιο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για το 2024.

Συγχρόνως, κομβικό ρόλο στο οπλοστάσιο της Ε.Κ. θα έχει η εισαγωγή της τεχνητής νοημοσύνης τόσο για την παρακολούθηση και την εποπτεία της αγοράς, όσο και για τη διενέργεια ελέγχων, επιτόπιων ή εξ αποστάσεως.

Όπως προκύπτει από το επιχειρησιακό σχέδιο, δρομολογούνται νέα μέτρα για την πρόληψη, αλλά και την καταστολή της απάτης σε βάρος των επενδυτών, τόσο από αδειοδοτημένες όσο και μη αδειοδοτημένες εταιρείες, που χρησιμοποιούν «παραδοσιακές» ή «σύγχρονες» μεθόδους εξαπάτησης.

Σημαντικός θα είναι επίσης ο ρόλος της Ειδικής Υπηρεσιακής Μονάδας Αντιμετώπισης της Νομιμοποίησης Εσόδων, καθώς καλείται να διεκπεραιώσει πλήθος παρεμβάσεων.

Οι 40 δράσεις του Επιχειρησιακού Σχεδίου

Αναλυτικότερα, το Επιχειρησιακό Σχέδιο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς για το 2024, ενσωματώνει τις ακόλουθες παρεμβάσεις:

1. Κατάρτιση Εγχειριδίου Εσωτερικού Ελέγχου και Πρόγραμμα Βελτίωσης Ποιότητας της Διεύθυνσης Εσωτερικού Ελέγχου και εντατικοποίηση εσωτερικών ελέγχων στις οργανικές μονάδες της ΕΚ
2. Διεύρυνση της συνεργασίας της ΕΚ με άλλες εγχώριες αρχές ή εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως για παράδειγμα μέσω της σύναψης Πρωτοκόλλων Συνεργασίας.
3. Περαιτέρω συμβολή στην προσπάθεια ενίσχυσης της πρόσβασης στην κεφαλαιαγορά για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, βελτιώνοντας παράλληλα τις συνθήκες διαφάνειας.
4. Σχεδιασμός εργαλείων παρακολούθησης της αγοράς και μέσω εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης (AI).
5. Ενίσχυση του ελεγκτικού και εποπτικού ρόλου μέσω εκπαίδευσης και χρήσης εργαλείων forensic.
6. Περαιτέρω ενίσχυση των διαδικασιών παρακολούθησης των ενεργών δημοσίων συμβάσεων της ΕΚ μέσω ειδικής εφαρμογής (έχει ενσωματωθεί στο έργο του Ταμείου Ανάπτυξης) και καθιέρωση διαδικασιών και δικλείδων ασφαλείας για την έγκαιρη υποβολή των πρωτογενών αιτημάτων.
7. Χρήση νέων τεχνολογιών και διαμόρφωση σύγχρονων μεθόδων με έμφαση στην προληπτική εποπτεία της αγοράς.
8. Διαρκής παρακολούθηση της αγοράς μέσω της ενίσχυσης της χρήσης δεδομένων (περιλαμβανομένων μεγάλων δεδομένων - big data) και της συστηματικής επικοινωνίας με συμμετέχοντες στην κεφαλαιαγορά, εταιρείες, επαγγελματικές οργανώσεις, επενδυτές.
9. Σχεδιασμός και ανάπτυξη εφαρμογών εποπτείας με προτεραιότητα την προσέγγιση με βάση τον κίνδυνο (Risk-based supervision) ανά εποπτευόμενη δραστηριότητα.
10. Σχεδιασμός και ανάπτυξη εφαρμογών για διεξαγωγή ελέγχων (επιτόπιων ή εξ αποστάσεως).
11. Σύσταση του Resolution College σύμφωνα με τον Κανονισμό Κεντρικών Αντισυμβαλλομένων.
12. Αξιολόγηση και ιεράρχηση των κινδύνων που προκύπτουν από τα καινοτόμα προϊόντα, υπηρεσίες και επιχειρησιακά, μοντέλα.
13. Έμφαση στην ποιότητα των υποβαλλόμενων από τους εποπτευόμενους φορείς και πρόσωπα στοιχείων.
14. Ενίσχυση της εποπτείας αλγοριθμικών πρακτικών στις συναλλαγές, με την πρόληψη συμπεριφορών και πρακτικών που μπορεί να διακινδυνεύσουν τη συνοχή και τη σταθερότητα της αγοράς.
15. Εφαρμογή του νέου μηχανογραφικού προγράμματος για την αξιολόγηση των εποπτευόμενων εταιρειών όσον αφορά τον κίνδυνο για Ξέπλυμα Χρήματος και εποπτεία μέσω του προγράμματος αυτού.
16. Ολοκλήρωση της εθνικής αξιολόγησης κινδύνου (National Risk assessment -NRA) για τη Νομιμοποίηση Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, βάσει του εργαλείου της Παγκόσμιας Τράπεζας, όσον αφορά τον κλαδικό κίνδυνο του χρηματοπιστωτικού τομέα της κεφαλαιαγοράς και παροχή συνεισφορών σε όλες τις ομάδες εργασίας.
17. Προώθηση της επιμόρφωσης των στελεχών α) για τα νέα νομοθετικά κείμενα που αφορούν την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και τη νέα εποπτική αρχή AMLA και β) για την ενίσχυση του ελεγκτικού και εποπτικού έργου για τους κρυπτοπαρόχους.
18. Αναβάθμιση του συστήματος καταχώρισης και παρακολούθησης των πληροφοριών αναφορικά με τη διασυνοριακή δραστηριότητα εποπτευομένων φορέων της κεφαλαιαγοράς (εισερχόμενα και εξερχόμενα διαβατήρια) και έλεγχος πληρότητας και ποιότητας των καταχωρημένων πληροφοριών.
19. Διεκπεραίωση της αλληλογραφίας που αφορά σε αιτήματα παροχής συνδρομής τόσο με εποπτικές αρχές κρατών μελών της ΕΕ όσο και με εποπτικές αρχές τρίτων χωρών μέσω ασφαλούς πληροφοριακού συστήματος.
20. Εντοπισμός πιθανών περιπτώσεων κατάχρησης αγοράς με τη χρήση μοντέλων Τεχνητής Νοημοσύνης.
21. Περαιτέρω συστηματοποίηση της διενέργειας προληπτικών ελέγχων και διερεύνηση για εργαλεία αυτοματοποίησης.
22. Περαιτέρω συστηματοποίηση στη διερεύνηση και ολοκλήρωση περιπτώσεων εξαπάτησης επενδυτών και ανάρτησης των σχετικών προειδοποιήσεων προς το επενδυτικό κοινό, δεδομένων των όλο και αυξανόμενων υποθέσεων απάτης από μη αδειοδοτημένες εταιρείες και πρόσωπα - εκπροσώπους διαδικτυακών πλατφορμών.
23. Ταχεία δράση της ΕΚ για υλοποίησης την προστασία κατά το δυνατόν περισσότερων επενδυτών, την αποτροπή σημαντικών ζημιών, κατά το δυνατόν πριν αυτές συμβούν, για επενδυτές και λοιπούς συμμετέχοντες στην αγορά.
24. Εντατικοποίηση της διενέργειας προληπτικών ελέγχων, ανάπτυξης εφαρμογών για άσκηση risk based εποπτείας και ανάληψη πρωτοβουλιών για την έγκαιρη ενημέρωση της αγοράς και των επενδυτών σχετικά με την εφαρμογή ευρωπαϊκών και εθνικών νομοθετημάτων.
25. Παρακολούθηση της οικονομικής ανθεκτικότητας των εποπτευόμενων εταιρειών, ώστε να συμμορφώνονται με ισχυρές ρυθμίσεις για την προστασία των χρημάτων και των περιουσιακών στοιχείων των πελατών τους και να είναι σε θέση να ανακάμψουν γρήγορα από ενδεχόμενες διακοπές της λειτουργίας τους.
26. Σχεδιασμός και ανάπτυξη μηχανογραφικών εφαρμογών για την άσκηση εποπτείας με βάση τον κίνδυνο (Risk-based supervision).
27. Διερεύνηση της αγοράς και ανάπτυξη εφαρμογών για τη διεξαγωγή ελέγχων και την ταχύτερη διερεύνηση περιπτώσεων κατάχρησης αγοράς.
28. Συνδρομή στην καταστολή του οικονομικού εγκλήματος, στο χώρο της κεφαλαιαγοράς συμπεριλαμβανομένης της απάτης, της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της κατάχρησης αγοράς.
29. Αποτροπή περιπτώσεων κατάχρησης της αγοράς, διασφαλίζοντας ότι οι εποπτευόμενες εταιρείες και οι εκδότες κινητών αξιών προστατεύουν τις εμπιστευτικές πληροφορίες κατάλληλα και οι εκδότες κινητών αξιών προβαίνουν σε έγκαιρες και ακριβείς γνωστοποιήσεις, για την υποστήριξη της διαφάνειας στην αγορά.
30. Παρακολούθηση και αντιμετώπιση κινδύνων που συνδέονται με ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία.
31. Εφαρμογή του νέου μηχανογραφικού συστήματος της ΕΚ για την αξιολόγηση των εποπτευόμενων εταιρειών όσον αφορά τον κίνδυνο νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Σκοπός του οποίου είναι η ύπαρξη έγκαιρης αξιολόγησης του κινδύνου με τη χρήση πιο αξιόπιστων δεδομένων, ώστε να εφαρμόζονται αποτελεσματικότερα και συνεπέστερα η ισχύουσα νομοθεσία και οι σχετικές κατευθυντήριες γραμμές της ΕΒΑ για την εποπτεία με βάση τον κίνδυνο.
32. Παρακολούθηση και καταστολή περιπτώσεων αδειοδοτημένων από την ΕΚ εταιρειών, οι οποίες ενδέχεται να προωθούν ακατάλληλα χρηματοπιστωτικά μέσα και υπηρεσίες σε επενδυτές, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον, που οι ψηφιακές υπηρεσίες καθιστούν πιο γρήγορη και ευκολότερη από ποτέ τη συμμετοχή των επενδυτών.
33. Καταστολή της παροχής επενδυτικών υπηρεσιών από μη αδειοδοτημένες από την ΕΚ εταιρείες, άτομα και πλατφόρμες συναλλαγών και έκδοση προειδοποιήσεων προς το επενδυτικό κοινό σχετικά με αυτές τις εταιρείες και τις πρακτικές που ακολουθούν.
34. Ενίσχυση της προσπάθειας χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού για θέματα κεφαλαιαγοράς μέσω: α) της παροχής τυποποιημένης, σαφούς και ακριβούς πληροφόρησης αναφορικά με τα κόστη, τους κινδύνους και τις αποδόσεις επενδυτικών εργαλείων (ενδεικτικά αναφέρονται τα Key Investor Documents).
35. Παρακολούθηση και αποτελεσματική αντιμετώπιση κινδύνων που σχετίζονται με την παραπλάνηση του επενδυτικού κοινού μέσω greenwashing.
36. Επικοινωνία με τους φορείς της αγοράς σχετικά με την ποιότητα της υποβολής αναφορών ύποπτων συναλλαγών και εντολών (STORs) ή τη μη λήψη τους και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.
37. Αξιολόγηση ως προς τη συμμόρφωση ή μη από τους συμμετέχοντες της αγοράς σε σχέση με πρωτοβουλίες /συστάσεις για θέματα όπως ο κατάλογος υπόχρεων προσώπων (PDMR list), γνωστοποιήσεις συναλλαγών υπόχρεων προσώπων (PDMR transactions notification) και όπως η ορθή τήρηση και κατάρτιση των καταλόγων κατόχων προνομιακών πληροφοριών.
38. Οργάνωση εποπτείας θεμάτων βιώσιμης χρηματοδότησης, όσον αφορά στους εποπτευόμενους που υπόκεινται στις ισχύουσες ή υπό διαμόρφωση νέες ευρωπαϊκές διατάξεις για τη βιώσιμη χρηματοδότηση (φορείς της αγοράς, μη χρηματοοικονομική πληροφόρηση, πράσινα ομόλογα κοκ).
39. Διερεύνηση λύσεων και εφαρμογών για περαιτέρω χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) στις εποπτικές λειτουργίες της ΕΚ.
40. Περαιτέρω διερεύνηση των θεμάτων που αφορούν στην αποκέντρωση της χρηματοδότησης, DLT και blockchain και επίδρασή τους στην αγορά κεφαλαίων.